Το φυσικά «φίλτρα» του οργανισμού μας, τα νεφρά, απαιτούν και προσεκτική «συντήρηση» για να μη μας προδώσουν. Τα πάντα για τα νεφρά μας, τι τα απειλεί, τι να αποφεύγουμε, τι μέτρα πρόληψης να λάβουμε…
Συχνά διαβάζουμε και ακούμε τι πρέπει να κάνουμε για να προστατεύσουμε την καρδιά μας, το στομάχι μας, τους πνεύμονές μας ή την επιδερμίδα μας, σπάνια όμως τι πρέπει να κάνουμε για να προφυλάξουμε τα νεφρά μας. Κι όμως, τα όργανα αυτά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιβίωση και την υγεία μας.
Το Vita καταγράφει όλα όσα μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στα νεφρά σας, και σας συμβουλεύει για εκείνα που πρέπει να κάνετε, ώστε να τα προφυλάξετε και να διασφαλίσετε την υγεία τους διά βίου.
Μια αποτελεσματική «μονάδα καθαρισμού»
Τα νεφρά μας είναι το φυσικό «φίλτρο» του οργανισμού. Το νεφρικό σύ-στημα λειτουργεί ως «μονάδα καθαρισμού» που αποβάλλει κάθε περιττή και επικίνδυνη ουσία από το αίμα (π.χ. φαρμακευτικές ουσίες).
Η απομάκρυνση των τοξινών και της περίσσειας νερού από το αίμα είναι μία από τις κύριες λειτουργίες των νεφρών, τα οποία καθημερινά φιλτράρουν και καθαρίζουν 200 λίτρα αίματος (ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου σε 1.000 φλιτζάνια του τσαγιού). Με αυτό τον τρόπο, τα νεφρά μας διατηρούν την ισορροπία των υγρών του σώματος, ενώ παράλληλα ρυθμίζουν την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και ενεργοποιούν τη βιταμίνη D.
Βήματα για υγιή νεφρά
Εκτός από την υπέρταση, το σακχαρώδη διαβήτη και τη λήψη ορισμένων φαρμάκων, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που φθείρουν τις νεφρικές μας λειτουργίες, όπως είναι η παχυσαρκία, το κάπνισμα, οι πέτρες στα νεφρά.
Για να τα προστατεύσετε, λοιπόν, πρέπει:
1.Να ρυθμίζετε την αρτηριακή σας πίεση.
2.Να ελέγχετε τη γλυκόζη στο αίμα σας.
3.Να μειώσετε τη χοληστερίνη σας.
4.Να διατηρείτε το βάρος σας σε φυσιολογικά επίπεδα ή να χάσετε βάρος όσοι είστε υπέρβαροι.
5.Να σταματήσετε το κάπνισμα.
6.Να αυξήσετε τη σωματική σας δραστηριότητα.
7.Να αντιμετωπίσετε την αναιμία και τις πέτρες στα νεφρά, όσοι έχετε.
Τι παθαίνουν τα νεφρά όταν…
●Ανεβαίνει η πίεσή μας Η υπέρταση είναι μια σημαντική απειλή για τα νεφρά. Όσο υψηλότερη είναι η χρόνια αρτηριακή πίεση τόσο νωρίτερα καταστρέφεται η δομή των νεφρών και πλήττεται η λειτουργικότητά τους, καθώς δυσκολεύονται πλέον να εκτελέσουν αποτελεσματικά τις ζωτικές τους λειτουργίες. Από την άλλη, τα νεφρά διαδραματίζουν και αυτά σημαντικό ρόλο στην αύξηση της πίεσης. Μελέτες δείχνουν ότι οι πιθανότητες να έχει ένας ασθενής αρτηριακή πίεση αυξάνονται όταν τα νεφρά υπολειτουργούν.
Με άλλα λόγια, τα νεφρά και η καρδιά μας είναι δύο όργανα που συνεργάζονται στενά μεταξύ τους. Η δυσλειτουργία του ενός προκαλεί δυσλειτουργία στο άλλο, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχει ο όρος «καρδιονεφρική νόσος» ή «καρδιονεφρικό σύνδρομο».
Τι να κάνουμε; Ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης αποτελεί σήμερα την πιο σημαντική παρέμβαση. Γι’ αυτό και η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού φέτος εστιάζει στην αντιμετώπιση της υπέρτασης.
●Ανεβαίνει το σάκχαρό μας Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τα νεφρά. Οι συχνές υπεργλυκαιμίες και γενικότερα ο αρρύθμιστος διαβήτης μπορούν να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στα νεφρά (νεφρική ανεπάρκεια).
Τι να κάνουμε; Είναι επιτακτική ανάγκη να ελέγχετε τo σάκχαρο στο αίμα σας και να το κρατάτε ρυθμισμένο.
Tο 15,8% των ελλήνων ενήλικων υπερτασικών εμφανίζει νεφρική δυσλειτουργία. Η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης ευθύνονται για το 80% των ασθενών που καταλήγουν στο τεχνητό νεφρό.
Τα φάρμακα που «φαρμακώνουν» τα νεφρά
Έχει διαπιστωθεί ότι ορισμένα φάρμακα μπορεί να βλάψουν τα νεφρά, ειδικά όταν η λήψη τους είναι χρόνια ή γίνεται υπερκατανάλωση. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να παίρνετε κανένα φάρμακο χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού. Αυτά που θεωρούνται επικίνδυνα για τα νεφρά είναι:
●Αναλγητικά που λαμβάνονται σε συνδυασμό, για να έχουν πιο άμεση και ισχυρή δράση (π.χ. ασπιρίνη σε συνδυασμό με φαινακετίνη ή ακεταμινοφαίνη).
●Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, που χορηγούνται συνήθως για ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους.
●Ενδοφλέβια αντιβιοτικά του τύπου των αμινογλυκοσιδών.
Μετά τα 40 μας χρόνια, χάνουμε 1% της νεφρικής μας λειτουργίας κάθε χρόνο
Προσοχή στα σκιαγραφικά
Οι σκιαγραφικές ουσίες που χρησιμοποιούν οι ακτινολόγοι και οι καρδιολόγοι για την απεικόνιση των αγγείων μας (στεφανιαίων αρτηριών) μπορεί να αποβούν τοξικές για τα νεφρά, ειδικά σε ανθρώπους ευαίσθητους για νεφρική βλάβη, όπως είναι οι υπερτασικοί, οι διαβητικοί, οι ηλικιωμένοι, αυτοί που έχουν ήδη επηρεασμένη νεφρική λειτουργία, αυτοί που έχουν αναιμία. Ανάλογα με την περίπτωση, θα πρέπει να χορηγείται η μικρότερη δυνατή ποσότητα σκιαγραφικού, και να γίνεται καλύτερη ενυδάτωση πριν και μετά την εξέταση.
Το νερό καθαρίζει τα νεφρά και το αλάτι τα βλάπτει;
Συχνά ακούμε ότι το αλάτι βλάπτει τα νεφρά μας και ότι το νερό τα καθαρίζει. Η αλήθεια, όμως, βρίσκεται κάπου στη μέση:
●Το αλάτι δεν επιβαρύνει άμεσα τη λειτουργία των νεφρών. Ωστόσο, επειδή η υπερκατανάλωσή του αυξάνει την αρτηριακή πίεση, η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα που βλάπτει τα νεφρά, πρέπει να το αποφεύγετε ή να το καταναλώνετε σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας. Κατά τον ίδιο τρόπο, πρέπει να αποφεύγονται τα γλυκά, όταν κάποιος έχει σάκχαρο, ή τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε ασβέστιο από ανθρώπους που υποφέρουν από πέτρες στα νεφρά. Με άλλα λόγια, οι τροφές που πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο ή να αποφεύγονται είναι αυτές που επιδεινώνουν συνήθως τους παράγοντες που προκαλούν νεφρικές βλάβες.
●Όσον αφορά το νερό, οι ειδικοί συμβουλεύουν να πίνουμε όσο νερό χρειαζόμαστε και να μην υπερβάλλουμε. Περισσότερο νερό πρέπει να πίνουν μόνο όσοι έχουν πέτρες στα νεφρά. Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η ενυδάτωση του οργανισμού μας δεν επιτυγχάνεται μόνο με το νερό, αλλά και με άλλα υγρά (π.χ. χυμούς φρούτων).
Τα νεφρά σας δουλεύουν… ρολόι;
Δυστυχώς, η φθορά των νεφρών δεν έχει συμπτώματα. Οι νεφρικές παθήσεις, εξάλλου, εκτός από τη νεφρολιθίαση, δεν πονάνε και έτσι δεν μας ειδοποιούν έγκαιρα. Όταν φτάσουμε να έχουμε συμπτώματα, δηλαδή πολυουρία, νυκτουρία, πρήξιμο στα βλέφαρα και τα πόδια, μπορεί να έχει χαθεί ήδη το 50% της λειτουργίας και των δύο νεφρών.
Για να μάθουμε πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά μας, υπάρχει μόνο ένας τρόπος: οι προληπτικές εξετάσεις. Οι περισσότερες, άλλωστε, μορφές νεφροπάθειας μπορούν να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν και η εξέλιξη της νόσου να περιοριστεί αν εντοπιστεί νωρίς.
Είναι απαραίτητο, λοιπόν, όλοι στο πλαίσιο της πρόληψης να ελέγχουμε κατά διαστήματα τη λειτουργία τους με απλές εξετάσεις αίματος. Η κυριότερη μέτρηση είναι αυτή της κρεατινίνης, που δείχνει πόσο καλά τα νεφρά καθαρίζουν το αίμα. Επιβάλλεται, επίσης, η ανάλυση ούρων για την ανίχνευση κυρίως πρωτεϊνουρίας και αιματουρίας. Οι εξετάσεις αυτές είναι ανώδυνες και αξιόπιστες.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΣΙΑΜΟΠΟΥΛΟ, νεφρολόγο, καθηγητή Παθολογίας-Νεφρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
