Πιστεύετε ότι είναι δύσκολο να καλλιεργήσετε µόνοι σας λαχανικά; Αν διαθέτετε τον απαραίτητο χώρο και όρεξη για… κηπουρική, θα έχετε σύντοµα τη δική σας, λαχταριστή σοδειά.
Το µόνο επιχείρηµα που θα µπορούσε να έχει κάποιος για να µην ξεκινήσει το δικό του λαχανόκηπο είναι η έλλειψη χώρου. Ή έστω, άλλο ένα: ότι δεν έχει καµία, µα καµία διάθεση να ασχοληθεί µε την κηπουρική. Από την άλλη, όµως, υπάρχουν πολλοί λόγοι για να το επιχειρήσει.
Πέντε από αυτούς είναι οι εξής:
- Θα έχετε πάντα φρεσκοκοµµένα κηπευτικά.
- Θα αποκτήσετε και πάλι τον έλεγχο όσων τρώτε, µε την έννοια ότι θα γνωρίζετε µε τι έχουν ψεκαστεί τα λαχανικά σας και πότε.
- Μπορείτε να καλλιεργήσετε ποικιλίες ενδηµικές, οι οποίες δεν περιλαµβάνονται στις ποικιλίες που καλλιεργούν πλέον οι αγρότες.
- Θα µειώσετε τις επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον η µεταφορά τροφίµων από πολύ µακρινές αποστάσεις.
- Θα νιώσετε δηµιουργικοί.
Πού, πώς, πότε…
Απαντώντας στο τρίπτυχο των ερωτήσεων που ξεκινούν από πι, δηλαδή στο πού, πώς και πότε θα φυτέψετε, θα έχετε ουσιαστικά βάλει τις βάσεις για τον οργανικό λαχανόκηπό σας. Και αυτό γιατί θα έχετε βρει ακριβώς τι χρειάζονται τα φυτά.
Πού
• Οι σκιερές θέσεις θα περιορίσουν σηµαντικά την παραγωγή σας. Οπότε θα πρέπει να τοποθετήσετε τα παρτέρια σας στα ηλιόλουστα τµήµατα του κήπου σας. Αν, βέβαια, στην περιοχή σας ο καλοκαιρινός ήλιος είναι αδυσώπητος, µπορείτε να φιλτράρετε τις ακτίνες του µε τα πράσινα δίχτυα που απλώνουν στις καλλιέργειες.
• Αν ο κήπος σας είναι εκτεθειµένος στον άνεµο, τοποθετήστε χαµηλούς ανεµοφράχτες στο τµήµα του λαχανόκηπου. Ρόλο ανεµοφράχτη µπορεί να παίξουν και οι συστάδες θάµνων.
• Στην περίπτωση που το επίπεδο του κήπου σας είναι κεκλιµένο, µπορείτε να φτιάξετε βαθµίδες στα σηµεία όπου θα φυτέψετε τα κηπευτικά. Να θυµάστε, πάντως, ότι το κατώτερο σηµείο της πλαγιάς µπορεί να πιάνει πάγο.
• Αν δεν διαθέτετε κήπο αλλά βεράντα, µπορείτε να αναπτύξετε τα λαχανικά σας σε µεγάλες ζαρντινιέρες. Σε αυτή την περίπτωση οφείλετε να χρησιµοποιήσετε γόνιµο εδαφικό µίγµα και να φροντίσετε ώστε να µην ξεραθεί ποτέ.
Πώς
• Πριν φυτέψετε οτιδήποτε, γνωρίστε και προετοιµάστε κατάλληλα το έδαφος του κήπου σας. Είναι πολύ σηµαντικό να γνωρίζετε αν είναι όξινο ή αλκαλικό, προκειµένου να δείτε ποια είδη θα µπορούσαν να ευδοκιµήσουν και ποια όχι. Για να βρείτε την οξύτητα, µπορείτε να προµηθευτείτε ένα πεχάµετρο ή δείκτες pH από φυτώρια και καταστήµατα µε είδη κήπου. Το επόµενο βήµα είναι να ελέγξετε αν έχει αρκετή οργανική ουσία, αν είναι πλούσιο ή φτωχό σε θρεπτικά στοιχεία. Αν το έδαφος της περιοχής δεν φηµίζεται για τη γονιµότητά του, µπορείτε να το βελτιώσετε προσθέτοντας χώµα ή κοµπόστ.
• Σχετικά µε την προετοιµασία του εδάφους, θα πρέπει να αποµακρύνετε όλες τις µεγάλες πέτρες και τα ζιζάνια. Έπειτα, θα πρέπει να το ψιλοχωµατίσετε, δηλαδή να σπάσετε τους µεγάλους σβώλους του χώµατος.
• Κρατήστε ηµερολόγιο µε το τι φυτεύετε κάθε χρόνο, ποια προβλήµατα παρουσιάστηκαν και τι απόδοση είχατε. Αν και ακούγεται υπερβολικό, είναι εξαιρετικά χρήσιµο. Θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε ποια είδη αναπτύσσονται καλύτερα στον κήπο σας και, κατ’ επέκταση, να σχεδιάσετε ευκολότερα ένα πρόγραµµα αµειψισποράς.
• Αν έχετε σκυλί ή γάτα, θα πρέπει να προστατέψετε τα παρτέρια σας µε διαχωριστικά ή µε δίχτυα. Στην περίπτωση που φυτέψετε δυόσµο, λάβετε σοβαρά υπόψη σας ότι οι γάτες λατρεύουν να κυλιούνται πάνω του.
Πότε
Την άνοιξη ή το φθινόπωρο, για να τα καλοκαιρινά και τα χειµερινά λαχανικά, αντίστοιχα. Για να προγραµµατιστείτε ευκολότερα, φτιάξτε µια λίστα µε τα λαχανικά που θα θέλατε να έχετε και σηµειώστε δίπλα τους την εποχή φύτευσης. Έπειτα, δείτε ποια µπορούν να συνδυαστούν, δηλαδή να φυτευτούν το ένα δίπλα στο άλλο. Υπάρχουν ορισµένα φυτά τα οποία, αν συνδυαστούν, µειώνεται η παραγωγή.
Ενηµερωθείτε για τις µεθόδους βιολογικής γεωργίας
Ο κύριος στόχος σας είναι να καλλιεργήσετε τα φυτά επεµβαίνοντας όσο το δυνατόν λιγότερο στο περιβάλλον. Ένα από τα πρωταρχικά βήµατα είναι να αποφύγετε τη χρήση ανόργανων λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων. Για να βελτιώσετε το έδαφος του κήπου σας, µπορείτε να προσθέσετε οργανικά λιπάσµατα, κοπριές (καλά χωνεµένες) ή κοµπόστ, ενώ για να αντιµετωπίσετε ορισµένες προσβολές εντόµων, µπορείτε να εκµεταλλευτείτε τους φυσικούς θηρευτές τους.
Για παράδειγµα, δοκιµάστε να εξουδετερώσετε τη µελίγκρα σκορπώντας προνύµφες πασχαλίτσας, τις οποίες θα βρείτε σε φυτώρια µε σκευάσµατα βιολογικής καλλιέργειας. Για να προστατέψετε τα φυτά σας από τις επιδροµές των σαλιγκαριών, τοποθετήστε ως εµπόδια στην περίµετρο των παρτεριών σανίδες καλυµµένες µε φύλλα χαλκού.
Λάβετε προληπτικά µέτρα
Είναι ο πιο αποτελεσµατικός τρόπος για να αντιµετωπίσετε τους εχθρούς των φυτών. Σε αυτό θα σας βοηθήσουν τα ίδια τα φυτά. Ορισµένα από αυτά εκκρίνουν από τα φύλλα, τις ρίζες ή τα άνθη τους ενώσεις οι οποίες αποδεδειγµένα απωθούν ορισµένους φυτοπαθογόνους οργανισµούς. Έτσι, αν φυτέψετε κατηφέδες περιµετρικά των παρτεριών, θα έχετε κάνει ένα καλό βήµα για να κρατήσετε µακριά τους νηµατώδεις. Από την άλλη, πολλά αρωµατικά φυτά, όπως ο βασιλικός και η λεβάντα, απωθούν αρκετά έντοµα χωρίς να τα σκοτώνουν. Ο απήγανος είναι εξίσου αποτελεσµατικός. Παρ’ ότι η µυρωδιά του θα είναι δυσάρεστη και για εσάς, καλό θα είναι να τον φυτέψετε περιµετρικά των παρτεριών.
Φτιάξτε κοµπόστ
Αξιοποιήστε τα φύλλα ή τους καρπούς που δεν αναπτύχθηκαν καλά για να φτιάξετε κοµπόστ. Οι φλούδες από καρπούζι ή πατάτες ή άλλα φρούτα, τα εξωτερικά φύλλα ενός µαρουλιού, τα ξερά φύλλα, τα µαραµένα λουλούδια και τα τεµαχισµένα κλαδιά µπορεί να γίνουν η πρώτη ύλη για ένα εξαιρετικό βελτιωτικό εδάφους, το λεγόµενο κοµπόστ. Η διαδικασία αυτής της µετατροπής, δηλαδή της κοµποστοποίησης, βασίζεται στη µεταβολική δραστηριότητα ορισµένων µικροοργανισµών, οι οποίοι αποικοδοµούν την οργανική ύλη. Για να παράγετε κοµπόστ στο σπίτι σας, χρειάζεστε –ασφαλώς– φυτικά υπολείµµατα, έναν κάδο για κοµποστοποίηση, ένα θερµόµετρο και µια τσουγκράνα.
Αν έχετε αρκετό διαθέσιµο χώρο, µπορείτε να κάνετε κοµποστοποίηση συγκεντρώνοντας τα οργανικά απορρίµµατα σε σωρούς, χωρίς τη χρήση ειδικού κάδου. Αν σκοπεύετε να χρησιµοποιήσετε το κοµπόστ που θα παράξετε στον κήπο σας ή στις γλάστρες, φροντίστε ώστε τα φυτικά υπολείµµατα που θα προσθέσετε να είναι καλά τεµαχισµένα και «καθαρά» από ασθένειες και φυτοπαθογόνα έντοµα. Μετά την ανάµιξη των υλικών, διαβρέχετε καλά το µίγµα και το τοποθετείτε στον κάδο κοµποστοποίησης.
Παρακολουθείτε τη θερµοκρασία των υλικών σχεδόν σε καθηµερινή βάση (τις πρώτες εβδοµάδες θα πρέπει να φτάσει, χονδρικά, τους 55° έως 65° C, ανεξάρτητα από τη θερµοκρασία του περιβάλλοντος). Κάθε φορά που βλέπετε ότι µειώνεται, θα πρέπει να ανακατεύετε τα υλικά και, αν είναι σχετικά στεγνά, να τα διαβρέχετε. Ύστερα από τρεις τέσσερις εβδοµάδες, θα διαπιστώσετε ότι η θερµοκρασία αρχίζει να πέφτει, παρά την ανάµιξη, δηλαδή το «γύρισµα» των υλικών. Αυτό είναι επιθυµητό και ενδεικτικό ότι το κοµπόστ αρχίζει να σταθεροποιείται και να µπαίνει στη φάση της ωρίµανσης, που µε τη σειρά της θα του διασφαλίσει την καταλληλότητα προς χρήση.
Προσοχή στις λεπτοµέρειες
Ξύλινες κατασκευές Στην περίπτωση που έχετε εγκαταστήσει στον κήπο σας ξύλινες κατασκευές, επιλέξτε προσεκτικά τα βερνίκια για τη συντήρησή τους. Προτιµήστε προϊόντα στα οποία έχει απονεµηθεί το οικολογικό σήµα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Eco Label. Η αλυσίδα παραγωγής τους, αλλά και η εξέλιξή τους µετά το πέρας της χρήσιµης «ζωής» τους έχει όσο το δυνατόν λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Πότισµα
Μη σπαταλάτε νερό άσκοπα ποτίζοντας µε το λάστιχο. Μπορείτε να εγκαταστήσετε ένα δίκτυο ποτίσµατος ή να καταφύγετε στην παραδοσιακή λύση ποτίσµατος: το ποτιστήρι. Ιδανική λύση –στην περίπτωση που δεν κατοικείτε κοντά σε βιοµηχανική ζώνη ή αυτοκινητοδρόµους µεγάλης κυκλοφορίας– θα ήταν να εγκαταστήσετε ένα σύστηµα συλλογής του βρόχινου νερού.
Φωτισµός Στα αποµακρυσµένα σηµεία του κήπου, όπου δεν είναι απαραίτητο να έχετε µονίµως φωτισµό, µπορείτε να τοποθετήσετε ανιχνευτές κίνησης. Γενικά, επωφεληθείτε από την ηλιοφάνεια της χώρας µας και τοποθετήστε φωτιστικά που αξιοποιούν το ηλιακό φως. Προσέξτε, µονάχα, όταν χαλάσουν, να τα πετάξετε στους ειδικούς κάδους ανακύκλωσης.
Της γεωπόνου Χριστίνας Χρόνη
