Αυτή τη φορά θα χαθούμε. Στο χώρο και στο χρόνο. Προορισμός μας το νότιο, και για πολλούς ομορφότερο κομμάτι της Χίου, τα Μαστιχοχώρια.
Θα πάμε για να ξαφνιαστούμε ευχάριστα σε κάθε μας βήμα, να χορτάσουμε εικόνες, μυρωδιές και γεύσεις.
Θα ξεχαστούμε περπατώντας ανάμεσα στα κτήματα με τα εσπεριδοειδή, τις περίτεχνες αυλές με τους ολάνθιστους κήπους, τους ψηλούς πέτρινους μαντρότοιχους και τις επιβλητικές αυλόπορτες.
Θα χαθούμε στα δαιδαλώδη στενά των μεσαιωνικών χωριών που στέκουν αγέρωχα και επιβλητικά από τον 14ο αιώνα, θα μεθύσουμε με το πιο περιζήτητο κρασί της αρχαιότητας, τον Αριούσιο οίνο, θα γευτούμε την πολύτιμη μαστίχα σε κάθε εκδοχή της, μεζεδάκια ταιριασμένα με τοπικό ούζο, μαστέλο, θαλασσινά, χειροποίητα μακαρόνια και θεϊκά γλυκά του κουταλιού.
Πάνω από όλα, θα θαυμάσουμε το πολιτισμό του νησιού αλλά και την ευγένεια και την αρχοντιά των κατοίκων του.
Η ιστορία των Μαστιχοχωρίων ξεκινά το μεσαίωνα, στα χρόνια της κατάκτησης της Χίου από τους Γενοβέζους (1346-1566), όταν και τα χωριά της νότιας Χίου, όπου παράγεται η μαστίχα, οργανώθηκαν ως οικισμοί-φρούρια, με στόχο την άμυνα απέναντι στους επιδρομείς που μάστιζαν το Αιγαίο. Αθέατα από τη θάλασσα, τα 25 χωριά που συνθέτουν το μεσαιωνικό σύμπλεγμα οικισμών που χτίστηκαν για να στεγάσουν τις οικογένειες των καλλιεργητών της μαστίχας και των αρχόντων που εκμεταλλεύονταν τα έσοδα.
Άλλωστε το προϊόν τους ήταν το πολυτιμότερο αγαθό του νησιού: η μαστίχα ταξίδευε σε όλο τον κόσμο, από τους Ρωμαίους ευγενείς και τα χαρέμια των Οθωμανών ως τα μοναστήρια των Φραγκισκανών μοναχών.
Τα χωριά της Μαστίχας είναι το Λιθί, η Βέσσα, η Ελάτα, τα Μεστά, οι Ολύμποι, το Πυργί, η Καλαμωτή, τα Αρμόλια, τα Πατρικά, τα Φλάτσια, τα Νένητα, το Βουνό, η Κοινή, η Παγίδα, ο Καταρράκτης, η Εξω Διδύμα, η Μέσα Διδύμα, το Μυρμήγκι, το Θολοποτάμι, ο Αγιος Γεώργιος Συκούσης, οι Βαβίλοι, το Νεοχώρι, η Καλλιμασιά και τα Θυμιανά.
Από όλα τα Μαστιχοχώρια, εκείνα που διατηρούνται ως σήμερα σε καλύτερη κατάσταση μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1881 είναι τα Μεστά, οι Ολύμποι και το Πυργί.
Μεστά
Ένα από τα ωραιότερα χωριά του νησιού, τα Μεστά, βρίσκεται 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Χίου. Είναι το πιο απομακρυσμένο από τα μεσαιωνικά χωριά, αλλά ταυτόχρονα και το πιο καλοδιατηρημένο. Η περίτεχνη αρχιτεκτονική του πηγάζει από τη Βυζαντινή περίοδο και το ίδιο το χωριό είναι χτισμένο σαν ένα κάστρο. Τα σπίτια, μικρά και πέτρινα, χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, σχηματίζουν στην εξωτερική περίμετρο του οικισμού ένα ισχυρό προστατευτικό τείχος.
Η βόλτα στα μικρά σοκάκια του χωριού, κάτω από τις καμάρες που σχηματίζουν τα μπαλκόνια μοιάζει με ταξίδι πίσω στο 14ο αιώνα καθώς ελάχιστα έχουν αλλάξει από τότε στο χωριό που έχει σχεδιαστεί και κτιστεί σαν ένας λαβύρινθος. Οι κάτοικοι μπορούσαν να μπουν και να φύγουν από το χωριό μόνο μέσω μιας πόρτας η οποία βρίσκεται σήμερα στην τοποθεσία Κάτω Πόρτα.
Στο κέντρο των Μεστών υψώνεται ο αμυντικός πύργος, ένας τύπος της Ακρόπολης τον οποίο οι κάτοικοι είχαν σαν καταφύγιο σε περίπτωση επίθεσης. Το παλαιότερο μνημείο (εκτός από το ίδιο το χωριό) είναι η εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη με το ξυλόγλυπτο τέμπλο που θεωρείται περίτεχνο δείγμα της Χιώτικης ξυλογλυπτικής. Highlight Τα Μεστά συνδέονται με το έθιμο του «Αγά», το οποίο αναβιώνει κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα εκεί και σε άλλα Μαστιχοχώρια, όπως τους Ολύμπους και το Λιθί. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο δικαστήριο από το οποίο δεν γλιτώνει κανείς χωρίς να πληρώσει πρόστιμο, ενώ συνήθως διανθίζεται από ποικίλα δρώμενα και παραδοσιακές μουσικές.
Μη φύγετε αν δεν δοκιμάσετε το Μεστούσικο κρασί, και κυρίως τη σούμα που φτιάχνεται στην περιοχή. Παράγεται από την απόσταξη σύκων και σταφυλιών και είναι ποτό για γερούς πότες, αλλά αγνό και με ιδιαίτερη γεύση.
Ολύμποι
Επόμενος σταθμός μας οι Ολύμποι, στο χωριό που βρίσκεται 4 χλμ. από τα Μεστά και 31 χλμ. από την πόλη της Χίου. Η όψη του μας εντυπωσιάζει πριν καν μπούμε στο εσωτερικό του. Κι αυτό γιατί η ενότητα στους εξωτερικούς τοίχους των ακραίων σπιτιών που λειτουργούσαν σαν τείχη προσδίδει φρουριακό χαρακτήρα στην όψη του χωριού.
Υπάρχει κι εδώ κεντρική πύλη, αμυντικός πύργος, ο οποίος διατηρείται μισοερειπωμένος και στενά δρομάκια με θολωτά πέτρινα τόξα πάνω τους που συνέδεαν τα σπίτια μεταξύ τους. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται η μικρή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, αξιόλογο δείγμα της τέχνης του 18ου αιώνα.
Αξίζει να δείτε και την Τράπεζα των Ολύμπων, ένα διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες που σώζεται από την παλιά μεσαιωνική περίοδο σε πολύ καλή κατάσταση. Highlight Από τους Ολύμπους μπορείτε να επισκεφθείτε το αξιοποιημένο σπηλαιοβάραθρο της Συκιάς, με τον εντυπωσιακό σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο. Ο δρόμος καταλήγει σε ερημικό ακρωτήρι όπου τα μοναδικά ανθρώπινα έργα είναι η μεσαιωνική βίγλα και το εκκλησάκι της Αγίας Δύναμης που τη συνοδεύει.
Πυργί
Το «ζωγραφιστό χωριό», όπως το αποκαλούν πολλοί λόγω των περίτεχνων διακοσμητικών μοτίβων στις προσόψεις των οικημάτων, είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου και απέχει 25 χιλιόμετρα από την πόλη και 6 χλμ. από τους Ολύμπους. Παρ’ όλες τις αλλοιώσεις που επέφεραν σ’ αυτό ο χρόνος και οι ανθρώπινες επεμβάσεις, το Πυργί αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα ζωντανό μεσαιωνικό θρύλο.
Η πολεοδομική του διάρθρωση και η αρχιτεκτονική του μορφή προκαλούν τεράστιο ιστορικό ενδιαφέρον. Η οχυρωματική του διάταξη είναι αντιπροσωπευτική για την αντιμετώπιση των εχθρικών επιδρομών. Εδώ το σημαντικότερο αξιοθέατο είναι τα ίδια τα πυργούσικα σπίτια με τα «ξυστά», τα διακοσμητικά στοιχεία δηλαδή στην πρόσοψη με γεωμετρικά σχήματα σε μαύρο και άσπρο. Η τεχνική αυτή του εξωτερικού στολισμού αγαπήθηκε από τους ντόπιους και για το λόγο αυτό την διατήρησαν ζωντανή μέχρι τις μέρες μας.
Στις βόλτες στα στενά σοκάκια του χωριού θα δείτε το ναό των Αγίων Αποστόλων, ένα άριστα διατηρημένο βυζαντινό μνημείο με κεραμικό διάκοσμο, οδοντωτές ταινίες στον τρούλο, με διπλούς μαρμάρινους κιονίσκους και πολύχρωμα φιαλοστόμια στην τοιχοποιία.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Medieval Castle Suites
To συγκρότημα αποτελείται από 20 σουίτες σκορπισμένες μέσα στο μεσαιωνικό χωριό, τα Μεστά και συνδυάζει την πολυτέλεια με την ατμόσφαιρα του 14ου αιώνα. Κάθε σουίτα είναι διαφορετική και διαθέτει προσεγμένη επίπλωση, πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, με ψυγείο και mini bar. Ζητήστε να σας δώσουν ποδήλατο χωρίς καμία χρέωση για τις βόλτες σας στο μεσαιωνικό χωριό (Μεστά, τηλ.: 22710 76345, www.mcsuites.gr).
LidaMary Μόλις 8 πέτρινα δωμάτια διασκορπισμένα στα δαιδαλώδη στενά των Μεστών. Τα επιβλητικά ενοικιαζόμενα είναι πλήρως ανακαινισμένα σύμφωνα με τις επιταγές της μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής με θολωτά ταβάνια, ψηλούς πέτρινους τοίχους, ξύλινα πατάρια και πατώματα (Μεστά, τηλ.: 22710 76217, www.lidamary.gr).
Traditional Houses Έξι λιθόκτιστα σπιτάκια, δύο από τα οποία βρίσκονται σ’ ένα μεσαιωνικό σοκάκι κοντά στην πλατεία του χωριού Καλαμωτή και τα υπόλοιπα μέσα σε κτήματα στο δρόμο από την Καλαμωτή προς Κώμη (800 μέτρα μακριά από τη θάλασσα). Είναι κτισμένα από πέτρα με καμάρες, τόξα και εσωτερικές αυλές και με τη δυνατότητα φιλοξενίας από 2 έως 4 άτομα το καθένα (Καλαμωτή, τηλ.: 22710 71486, www.traditionalhouses.gr).
Το Πουντί Το πέτρινο κτίσμα του 14ου αιώνα αναπαλαιώθηκε το 2008 διατηρώντας όλα τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το παραδοσιακό πυργούσικο σπίτι (γέρματα, πέτρα, χρώματα). Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού και διαθέτει ένα δίκλινο και ένα τρίκλινο δωμάτιο δύο ορόφων.
Η κυρία Τούλα ετοιμάζει κάθε πρωί το σπιτικό πρωινό ενώ ο σύζυγός της, ο κύριος Κώστας ως γεωπόνος θα σας ξεναγήσει στα μαστιχόδεντρα του νησιού. Θα βρείτε και δωρεάν ποδήλατα για της βόλτες σας στο χωριό (Ιωάννη Ψυχάρη 25, Πυργί, τηλ.: 22710 72739,www.chioshotel-pounti.gr).
Μαστιχόσπιτο Τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα της κυρίας Καλλιόπης βρίσκονται στο Πυργί και μπορούν να φιλοξενήσουν ως 4 άτομα. Διαθέτουν πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, σιδερένιο κρεβάτι και τριθέσιο καναπέ-κρεβάτι (Πυργί, τηλ.: 22710 72900, www.mastihahouse.gr).
ΦΑΓΗΤΟ
Ίρις Πολύ κομψό εστιατόριο δίπλα από την “σιδερένια πόρτα” των Μεστών και σε απόσταση αναπνοής από την πλατεία του χωριού. Η κα. Ελένη ετοιμάζει τα φημισμένα μαγειρευτά της όπως κουνέλι λεμονάτο, σουτζουκάκια σμυρνέικα, κατσικάκι γάστρας, κόκορα κρασάτο και φασολάδα με πράσα και μπέικον. Από τις σπεσιαλιτέ το χοιρινό με δαμάσκηνα (Μεστά, τηλ.: 2271 076600, από €12 το άτομο).
Μεσαίωνας Έξω απ’ το προαύλιο της εκκλησίας στα Μεστά, πάνω στην πλατεία, θα γευτείτε συνταγές και μυστικά που ξεκίνησαν από τη γιαγιά Μαριάνθη και τη μαμά Μαργαρίτα και έφτασαν στον Μεσαίωνα από την εγγονή και κόρη τους, τη χρυσοχέρα Δέσποινα.
Θα γευτείτε μαμαδίσιο φαγητό όπως γεμιστά, μελιτζανοπίλαφο, χορτοκεφτέδες με άγρια χόρτα, κολιούς μαγειρευτούς και αφράτους κολοκυθοκεφτέδες. Απαραίτητο συνοδευτικό το ούζο αρωματισμένο με μαστίχα και η σούμα που φτιάχνεται από απόσταξη σύκου (Μεστά, τηλ.: 22710 76050, από €12 το άτομο).
Κυρά-Δέσποινα Σταθερή αξία για πάνω από τέσσερις δεκαετίες πάνω στην αμμουδερή παραλία του Λιθιού. Στη βεράντα της ψαροταβέρνας θα γευτείτε φρέσκα ψάρια και πλούσια κακαβιά αλλά και ορισμένα μαγειρευτά όπως μουσακά και ιμάμ (Λιθί, τηλ.: 22710 73373, από €12 το άτομο).
Η γαστρονομία
Η Χίος είναι ευλογημένο νησί από τη φύση και παράγει απίθανα προϊόντα, τα οποία αξίζει να απολαύσετε. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει φυσικά η μαστίχα, που παράγεται μόνο στα Μαστιχοχώρια από όλο τον κόσμο και που έχει πολλές και διαφορετικές εκδοχές: τσίχλες, ούζο, λικέρ, καραμέλες, γλυκά, είδη προσωπικής περιποίησης, αρώματα, καλλυντικά & μακιγιάζ, αρωματικά φυσικά σαπούνια και κεριά και ότι άλλο βάζει ο νους σας, πάντα με το μεθυστικό, θεραπευτικό άρωμα της και τις μαγικές της ιδιότητες.
Δεκάδες οικογενειακές επιχειρήσεις, που περνάνε τη γνώση τους από γενιά σε γενιά, παράγουν εκλεκτά ούζα, αρωματικά λικέρ και δυνατή σούμα (είδος τσίπουρου που βγαίνει από απόσταξη σύκων) ενώ από τα κρασιά ξεχωρίζει ο φημισμένος ήδη από την αρχαιότηταΑριούσιος Οίνος.
Λόγω των εξαίρετων ποικιλιών εσπεριδοειδών -με εξέχουσα θέση το χιώτικο μανταρίνι- που παράγονται ακόμα στον Κάμπο και παλαιότερα εξάγονταν σε όλο τον κόσμο, οι Χιώτες έχουν εξειδικευθεί στην παραγωγή γλυκών κουταλιού, που θα τα βρείτε σε απίστευτη ποικιλία γεύσεων.
Δοκιμάστε ακόμα το χιώτικο, μαλακό λευκό τυρί, εκλεκτό μέλι, ελιές καιελαιόλαδο, Αμανίτες, τα μανιτάρια δηλαδή που φυτρώνουν κυρίως στο βόρειο τμήμα αλλά και τοπικά ζυμαρικά όπως ταλιατέλες κατσαρές με μαστίχα ή στριφτάρια με χιώτικο μανταρίνι.
Τι να δείτε και τι να κάνετε
Must βουτιές Η παραλία της Κώμης βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού και απέχει 6 χιλιόμετρα από τον παραδοσιακό οικισμό της Καλαμωτής και τριάντα λεπτά από την πόλη της Χίου.
Η ατέλειωτη αμμουδιά της είναι μία από τις ωραιότερες της Ελλάδας. Θα βρείτε ομπρέλες, ξαπλώστρες, ποδήλατα, κανό και άλλα θαλάσσια παιχνίδια και σπορ. Λίγο πιο νότια, στον παραθαλάσσιο οικισμό του Εμπορειού, σε απόσταση 7 χλμ. από το Πυργί βρίσκεται η διασημότερη παραλία του νησιού, τα Μαύρα Βόλια.
Πρόκειται για ρεις διαδοχικούς κόλπους με βαθιά, σκούρα νερά που οφείλονται στα ολόμαυρα βότσαλα της παραλίας. Ακριβώς πίσω μας απότομα, ψηλά βουνά δημιουργούν «πλάτη» στην ασυνήθιστη ακτή και ξαφνιάζουν με τον όγκο τους τον επισκέπτη.
Αναμφισβήτητα το ηφαιστειογενές τοπίο είναι μαγευτικό και αν δεν κολυμπήσετε εδώ, θα χάσετε μία μοναδική εμπειρία.
Στα νοτιοδυτικά σε απόσταση 4-6 χιλιομέτρων από τα Μεστά θα βρείτε την Μερικούντα με την παχιά μαύρη αμμουδιά και τον πλούσιο βυθό, την Αυλωνιά με μικρό βοτσαλάκι και κρυστάλλινα νερά και η μεγάλη Αποθήκα με μαύρο βότσαλο και πεντακάθαρα νερά.
via
