H έκθεση στο φυσικό αλλά και στο τεχνητό φως βοηθάει το σώμα μας να διατηρεί τον κιρκάδιο ρυθμό, ρυθμίζοντας τον ύπνο μας, την απελευθέρωση ορμονών, την πίεση του αίματος και τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του σώματος.
Οσωστός φωτισμός στο σπίτι μας είναι απαραίτητος για πρακτικούς λόγους -για παράδειγμα, για να αποφευχθεί ένα ατύχημα στην κουζίνα. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες, είναι πιθανό να επηρεάσει και την διάθεσή μας. «Ο φωτισμός έχει σημαντική επίδραση στην ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων καθώς και στο πώς σκέφτονται και συμπεριφέρονται», σημειώνει η Sally Augustin ψυχολόγος περιβάλλοντος και design στο Σικάγο, στην WP. «Χρειαζόμαστε το φως, είναι αυτό που κρατά το μυαλό και το σώμα μας στην καλύτερη δυνατή φόρμα».
H έκθεση στο φυσικό αλλά και στο τεχνητό φως βοηθάει το σώμα μας να διατηρεί τον κιρκάδιο ρυθμό, ρυθμίζοντας τον ύπνο μας, την απελευθέρωση ορμονών, την πίεση του αίματος και τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του σώματος. Έρευνα του 2021 από το International Journal of Environmental Research and Public Health διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες μπορούσαν να κοιμηθούν πιο γρήγορα το βράδυ και μες στη μέρα ήταν πιο «ζωντανοί» όταν στο σπίτι τους εισχωρούσε το φως του ήλιου. Άλλη έρευνα που έγινε το 2022, δείχνει ότι όταν το φυσικό φως «λούζει» όλα τα δωμάτια, βελτιώνει τη συναισθηματική ευεξία.
Εκμεταλλευτείτε (ή προσποιηθείτε) το φυσικό φως
«Το φυσικό φως είναι κάτι σαν μαγικό φάρμακο – βελτιώνει τη διάθεση, την πνευματική απόδοση και την κοινωνικότητα», λέει ο Augustin. Αλλά «πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την αντανάκλαση του φωτός», προσθέτει, η οποία κάνει τα μάτια μας να εργάζονται πιο σκληρά και μπορεί να οδηγήσει σε καταπόνηση και κόπωση.
Αν το σπίτι σας δεν έχει πολύ φυσικό φως, μπορείτε να επιτύχετε το ιδανικό επίπεδο φωτεινότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας με λαμπτήρες πλήρους φάσματος, προτείνει η Kati Peditto, ψυχολόγος στο Ντένβερ και διευθύντρια του Human Experience Lab στην αρχιτεκτονική εταιρεία Perkins and Will. Αυτοί οι λαμπτήρες αναπαράγουν το φυσικό φως του ήλιου και πωλούνται παντού – σε φυσικά καταστήματα αλλά και στο διαδίκτυο. «Ο φωτισμός πλήρους φάσματος περιλαμβάνει ορατές και αόρατες μορφές φωτός (όπως οι υπέρυθρες και οι υπεριώδεις ακτίνες) και μιμείται το φως της ημέρας, το οποίο μειώνει το στρες και ενισχύει την εγρήγορση», προσθέτει. Γενικότερα, το φως πλήρους φάσματος σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη, στο ανθρώπινο σώμα.
Σε χώρους με τεχνητό φωτισμό, οι ειδικοί συνιστούν επίσης τη χρήση διαφορετικών «θερμοκρασιών» φωτός σε διαφορετικές ώρες. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η Augustin συμβουλεύει τη χρήση ψυχρού φωτός επειδή προάγει τη συγκέντρωση. Από την άλλη πλευρά, το ζεστό φως προάγει τη χαλάρωση και τη δημιουργική σκέψη, καθιστώντας το συχνά κατάλληλο για αργότερα το απόγευμα ή το βράδυ.
Σε γενικές γραμμές, η Augustin συνιστά τη χρήση ψυχρού φωτός στον εναέριο φωτισμό και θερμού φωτός σε επιτραπέζιες ή επιδαπέδιες λάμπες, για βέλτιστη λειτουργικότητα και διάθεση. Όταν ψωνίζετε λαμπτήρες, αναζητήστε ετικέτες που υποδεικνύουν ψυχρότητα ή ζεστασιά.
Για να μιμηθείτε τη δύση του ήλιου, τοποθετήστε φώτα με dimmer, ώστε να μπορείτε να τα χαμηλώνετε. Το να κάθεστε κάτω από έντονα φώτα τη νύχτα μπορεί να καταστείλει την απελευθέρωση της μελατονίνης, καθιστώντας δύσκολη την κατάκλιση. Το ίδιο ισχύει και για την έκθεση σε μπλε φως όπως αυτό που εκπέμπουν οι υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα και οι τηλεοράσεις.
Διαφορετικούς τύπους φωτός σε διαφορετικά δωμάτια
«Μπορείτε να δημιουργήσετε διαφορετικές «ζώνες» για διαφορετικές δραστηριότητες στο σπίτι σας με τη βοήθεια του φωτός», προτείνει η Augustin, η εταιρεία της οποίας – Design With Science – χρησιμοποιεί αρχές από τη νευροεπιστήμη για να δημιουργήσει χώρους που ευνοούν θετικές ψυχικές καταστάσεις. Δοκιμάστε πιο λαμπερό φωτισμό στην κουζίνα – τοποθετώντας φώτα κάτω από τα ντουλάπια, για παράδειγμα – για να αποτρέψετε την κόπωση των ματιών, ή στο γραφείο για να ενθαρρύνετε τη δημιουργικότητα.
Στο μπάνιο, οι λάμπες πρέπει να είναι αρκετά φωτεινές (τουλάχιστον 60 Watt, ανάλογα με το μέγεθος του μπάνιου σας) ώστε να μπορείτε να βλέπετε καθαρά τον εαυτό σας, αλλά και αρκετά ζεστό ώστε να μην παραμορφώνεται η απ΄λοχρωση του δέρματός σας. Μπορείτε επίσης να έχετε ένα φωτιστικό νυκτός στο μπάνιο για τις μεταμεσονύχτιες εξορμήσεις σας, ώστε να μην σας ξυπνά και, επιστρέφοντας στο κρεββάτι, να μην δυσκολεύεστε να ξανακοιμηθείτε. Το ίδιο ισχύει και για τον διάδρομο.
Για το σαλόνι συνιστάται ζεστός, ατμοσφαιρικός φωτισμός, επειδή διευκολύνει τη χαλάρωση και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Το ίδιο ισχύει και για τα υπνοδωμάτια- αφού, ο ζεστός, ατμοσφαιρικός φωτισμός δεν επηρεάζει την ικανότητά μας να αποκοιμηθούμε.
Ενώ αυτές οι οδηγίες φωτισμού ισχύουν για τους περισσότερους ανθρώπους, οι ατομικές αντιδράσεις μπορεί να διαφέρουν, οπότε ίσως χρειαστεί να πειραματιστείτε για να δείτε τι σας ταιριάζει. Η επιλογή φωτισμού σήμερα είναι πολύ πιο περίπλοκη από ό,τι ήταν παλαιότερα, καθώς υπάρχουν πλέον πάρα πολλές επιλογές.
